Menu
Mikroudar jest nazywany również TIA (ang. transient ischemic attack), czyli przemijający atak niedokrwienny. Definiuje się go jako wystąpienie objawów neurologicznych, które mogą być wywołane zaburzonym dopływem krwi do mózgu, najczęściej zatorem lub zakrzepem naczynia, i ustępują samoistnie w ciągu 24 godzin. TIA może być znakiem ostrzegawczym przed wystąpieniem samego udaru, który często powoduje poważne konsekwencje. Zatem gdy pojawia się objawy mikroudaru, należy niezwłocznie skorzystać ze specjalistycznej pomocy medycznej. Dzięki ocenie ryzyka udaru i badaniu klinicznemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia udaru, ewentualnych powikłań, a nawet zgonu (Fonseca et al., 2021).
Same objawy takiego zachorowania mogą być różne i zależne od tego, w jakim obszarze mózgu będą występować. Ze względu na zaburzenia ukrwienia, które dotyczą tzw. koła tętniczego mózgu, najczęściej występującymi objawami TIA są zaburzenia mowy. Można zaobserwować niewyraźną, bełkotliwą mowę. Dodatkowo zaburzenia te mają cechy afazji –pacjent często przekręca słowa, ma trudność lub niemożność wypowiadania słów, zdarza się, że pojawiają się zaburzenia rozumienia. Tak jak w udarze mózgu, również w TIA objawy zewnętrzne będą widoczne po przeciwnej stronie zajętej półkuli. Ponadto mogą pojawić się niedowład lub zaburzenia czucia. Można zaobserwować osłabienie mięśni twarzy, kończyn po jednej ze stron lub przemijające zaniewidzenie na jedno oko. Często zdarza się, że osoba, u której wystąpiły objawy mikroudaru, ma zawroty głowy lub problemy z równowagą (Fonseca et al., 2021).
Należy niezwłocznie skorzystać z pomocy medycznej. Nie powinniśmy czekać w domu na ustąpienie objawów i bagatelizować ich, myśląc, że są tylko efektem przemęczenia. W ocenie pacjenta z TIA istotne będzie przeprowadzenie dogłębnego wywiadu na temat historii chorobowej pacjenta oraz opis występujących zaburzeń. W sytuacji powtórnego zachorowania pozwoli to na porównanie ewentualnych nowych objawów. Warto przeprowadzić badanie występujących zaburzeń mowy z pełnym ich opisem, tak aby móc po 24 godzinach ocenić ich wycofanie się. Pacjent jest poddawany badaniom specjalistycznym, takich jak: pomiar ciśnienia krwi, badanie krwi, EKG, USG tętnic szyjnych, neuroobrazowanie mózgu.
Nawet jeśli objawy TIA ustąpią, to na pewno powodują zmiany, które będą miały wpływ na funkcjonowanie oraz życie społeczne. Każde zachorowanie, a szczególnie związane ze zmianami w naszym układzie nerwowym powoduje strach, lęk przed nawrotem lub dalszymi konsekwencjami. Są to naturalne odczucia, które wpłyną na pracę, myślenie i codzienne relacje. Tu warto porozmawiać z kimś, kto zrozumie nasze obawy.
Zdarza się również, że objawy fizyczne ustąpią szybko, ale osłabienie procesów poznawczych może trwać nieco dłużej. Pacjenci często skarżą się na trudności z pamięcią lub trudności w odnajdywaniu słów, zwłaszcza w sytuacjach stresujących. Stąd warto zastosować trening procesów poznawczych, który może być dobrą profilaktyką.
Przykładowe ćwiczenia znajdziesz tutaj – w zakładce Funkcje poznawcze.
Jednym ze sposobów zapobiegania mikroudarowi jest prowadzenie zdrowego trybu życia. Oznacza to konieczność regularnej aktywności fizycznej. Istotne jest prowadzenie treningu tlenowego, który poprawia wydolność krążeniowo-oddechową. Ruch jest aktywnością, która powinna pojawiać się każdego dnia, stąd zaleca się wykonywanie ćwiczeń minimum przez 30 minut dziennie, może to być jazda na rowerze, bieg truchtem, taniec, szybki spacer (Duncan et al., 1998). Ćwiczenia należy oczywiście dostosować do własnych możliwości.
Warto ograniczyć ilość spożywanej soli kuchennej, która powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Dieta niskotłuszczowa z większą zawartością ryb, warzyw i owoców będzie miała korzystny wpływ na profil lipidowy (Gorelick et al., 1999). Zaleca się redukcję nadmiernej masy ciała oraz unikanie używek takich jak alkohol czy nikotyna.
Ważne jest, aby przyjmować systematycznie leki, które są zalecane ze względu na stwierdzone schorzenia. Nie należy modyfikować ich dawek ani przyjmować nowych na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Istotne jest również wykonywanie badań profilaktycznych, które pozwolą wykryć ryzyko nadciśnienia lub cukrzycy.
Czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia mikroudaru jest występowanie stresu. Sam długotrwały stres, o który w dzisiejszych czasach nie jest trudno, może wpływać na funkcjonowanie układu krążenia, co często powoduje problemy z dopływem krwi do mózgu. Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że zaburzenia snu, czuwania, rytmu okołodobowego (na przykład powiązane z pracą zmianową) mogą niekorzystnie wpływać na przebieg oraz następstwa chorób układu sercowo-naczyniowego. Stąd też według wytycznych American Heart Association diagnostyka oraz leczenie zaburzeń snu są istotną profilaktyką udaru mózgu (Bassetti, 2020; Błaż, 2020).
Świadome dbanie o zdrowie daje większy komfort psychiczny – chroni przed lękiem, który towarzyszy szczególnie osobom będącym w grupie ryzyka (m.in. osobom z nadciśnieniem, cukrzycą, nadwagą). Warto zatem stosować profilaktykę, która ochroni nas przed mikoudarem, by cieszyć się zdrowiem i dobrą kondycją na co dzień.
Błaż M., (2020). Wpływ zaburzeń snu na ryzyko i następstwa udaru mózgu, „Medycyna Praktyczna. Neurologia”, https://www.mp.pl/neurologia/wytyczne/257673,wplyw-zaburzen-snu-na-ryzyko-i-nastepstwa-udaru-mozgu, [4.10.2024].
Bassetti C. L. A., Randerath W., Vignatelli L. i wsp., (2020). EAN/ERS/ESO/ESRS statement on the impact of sleep disorders on risk and outcome of stroke, “European Journal of Neurology”, 27(7), s. 1117–1136, https://doi.org/10.1183/13993003.01104-2019.
Duncan P., Richards L., Wallace D., et al., (1998). A randomised, controlled pilot trial of a home-based exercise program for individuals with mild and moderate stroke, “Stroke”, 29(10), 2055–2060, https://doi.org/10.1161/01.str.29.10.2055.
Fonseca A. C., Merwick A., Dennis M., et al., (2021). Wytyczne European Stroke Organisation dotyczące postępowania w przypadkach przemijającego napadu niedokrwienia mózgu, tłum. M. Bodzioch, „Medycyna Praktyczna. Neurologia”, 5–6, s. 12–17, https://www.mp.pl/neurologia/wytyczne/287255,wytyczne-european-stroke-organisation-dotyczace-postepowania-w-przypadkach-przemijajacego-napadu-niedokrwienia-mozgu,1, [4.10.2014].
Gorelick P. B., Sacco R. L., Smith D. B., et al., (1999). Prevention of a first stroke. A review of guidelines and multidisciplinary consensus statement from the National Stoke Association, “JAMA”, 281, s. 1112–1120.
dr Paulina Wójcik-Topór – doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Zakładzie Logopedii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej, logopeda, neurologopeda. Współautorka wielu pomocy terapeutycznych dla dorosłych w Wydawnictwie WiR. Od 2014 roku pracuje jako neurologopeda w Szpitalu Specjalistycznym im. L. Rydygiera w Krakowie na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej z Pododdziałem Rehabilitacji Ogólnoustrojowej. Współpracuje z Polskim Centrum Rehabilitacji Funkcjonalnej „Votum” w Krakowie, prowadzi terapie komunikacji – głównie osób dorosłych po różnych incydentach neurologicznych.
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
