Menu
Nagłe uszkodzenie mózgu, czyli udar, może prowadzić do poważnych zmian w funkcjonowaniu fizycznym, emocjonalnym i poznawczym. W rezultacie osoby po udarze często wycofują się z aktywności społecznych, co prowadzi je do pogłębiającej się samotności i izolacji. Zjawisko to może być niebezpieczne, ponieważ pogarsza stan psychiczny i zdrowie fizyczne, co z kolei wpływa na proces rehabilitacji i ogólną jakość życia.
Jednym z głównych problemów, z jakimi borykają się chorzy, są ograniczenia fizyczne. Udar może prowadzić do niedowładów, problemów z koordynacją ruchową, do osłabienia mięśni i w konsekwencji do trudności z poruszaniem się. W zależności od stopnia uszkodzenia mózgu pacjenci mogą potrzebować pomocy w codziennych czynnościach, a ich ograniczona mobilność sprawiać, że nawet proste wyjście z domu staje się wyzwaniem. Wpływa to na ich uczestnictwo w życiu społecznym – trudniej jest im spotykać się z przyjaciółmi czy brać udział w wydarzeniach kulturalnych. Z biegiem czasu osoby po udarze mogą czuć się wyobcowane i odizolowane od swojego dawnego życia.
Z drugiej strony brak interakcji społecznych i motywacji do angażowania się w codzienne czynności może prowadzić do osłabienia kondycji fizycznej. Natomiast brak ruchu, obniżona motywacja do rehabilitacji, a także stres emocjonalny mogą spowalniać proces powrotu do zdrowia.
Udar często wpływa także na zdolności komunikacyjne. Niektórzy pacjenci doświadczają afazji, czyli zaburzeń mowy, które mogą objawiać się problemami z wypowiadaniem słów, rozumieniem mowy lub pisaniem. Trudności w wyrażaniu myśli i uczuć mogą wywoływać frustrację zarówno u osoby po udarze, jak i u jej bliskich. Często prowadzi to do unikania sytuacji, w których osoba po udarze czuje się niekomfortowo, i izolacji.
Z kolei brak interakcji społecznych wpływa negatywnie na ogólną jakość życia. Powszechnie bowiem wiadomo, że człowiek jest istotą społeczną, a relacje z innymi ludźmi są bardzo ważnym elementem dobrego samopoczucia. Długotrwała izolacja może więc prowadzić do utraty sensu życia i poczucia, że przyszłość jest niepewna i pozbawiona nadziei.
Udar często wywołuje znaczące zmiany emocjonalne, takie jak lęk czy drażliwość, a nawet depresja. Przeżycie udaru to dla wielu osób trauma, która wywołuje uczucie bezradności, zagubienia i niepewności co do przyszłości. Te emocje mogą prowadzić do wycofania się z życia społecznego ze względu na obawy o reakcje otoczenia lub ryzyko bycia obciążeniem dla innych.
Prowadzi to do błędnego koła, ponieważ osoby po udarze, które zmagają się z izolacją, są bardziej narażone na rozwój depresji, a samotność, poczucie bezradności i brak wsparcia społecznego mogą prowadzić do długotrwałych zaburzeń nastroju.
Nie tylko fizyczne, ale także poznawcze skutki udaru będą wpływały na społeczne wykluczenie. Problemy z pamięcią, koncentracją, myśleniem abstrakcyjnym i podejmowaniem decyzji sprawiają czasem, że osoby po udarze unikają skomplikowanych interakcji społecznych. Mogą one czuć się przytłoczone rozmowami, które wymagają szybkiego myślenia, i wybierać izolację jako sposób na uniknięcie tych trudności.
Osoby z otoczenia pacjentów po udarze mogą nie rozumieć, jak zmiany neurologiczne wpływają na ich funkcjonowanie. Brak empatii lub ignorowanie potrzeb chorych, którzy przeszli udar, może prowadzić do pojawienia się u nich poczucia odrzucenia i niezrozumienia. Zdarza się również, że osoby po udarze same stygmatyzują swoje ograniczenia, obawiając się bycia ocenianymi przez innych.
Należy pamiętać, że stres, brak aktywności fizycznej oraz obniżona jakość życia związana z izolacją mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia sercowo-naczyniowego, co z kolei zwiększa ryzyko nawrotu udaru. Zdarza się, ze osoby po udarze, które nie mają wsparcia społecznego, zaniedbują zdrowy styl życia. To dodatkowo zwiększa ryzyko kolejnych problemów zdrowotnych.
Wsparcie psychologiczne, w tym psychoterapia, odgrywa kluczową rolę w radzeniu sobie z emocjonalnymi i społecznymi skutkami choroby. Udar często wywołuje nie tylko fizyczne trudności, ale także głębokie zmiany w psychice, np. poczucie straty, zmniejszenie pewności siebie, lęk przed przyszłością czy obniżenie nastroju. Terapeuta może pomóc pacjentowi zrozumieć źródło tych emocji, towarzyszyć w ich przepracowaniu oraz uczyć strategii radzenia sobie z trudnościami.
Grupy wsparcia dla osób po udarze oferują przestrzeń, w której pacjenci mogą spotkać osoby z podobnymi doświadczeniami. Możliwość opowiedzenia swojej historii, słuchania innych oraz otrzymywania wsparcia emocjonalnego od ludzi, którzy rozumieją wyzwania związane z udarem, może pomóc w przezwyciężaniu izolacji. Dla osób z ograniczoną mobilnością istnieje możliwość dołączenia do licznych grup i forów internetowych bez względu na barierę odległości. Media społecznościowe, blogi i gry online to przestrzenie, dzięki którym osoby po udarze mogą nawiązywać nowe relacje oraz uczestniczyć w wirtualnych społecznościach.
Rodzina i przyjaciele są niezwykle ważnym elementem w procesie powracania osoby po udarze do życia społecznego. Kluczowe jest, aby bliscy wykazywali cierpliwość, empatię oraz zrozumienie dla wyzwań, z jakimi mierzy się osoba po chorobie. Regularny kontakt oraz aktywne uczestnictwo w procesie rehabilitacji będą nieocenioną pomocą w zmniejszeniu poczucia izolacji.
Bliscy osoby po udarze często nie są w pełni świadomi, jakie zmiany – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne – przeszła osoba dotknięta udarem. Zrozumienie trudności, z jakimi może mierzyć się chory, jest konieczne do udzielenia skutecznego wsparcia. Rodzina i opiekunowie powinni być edukowani na temat udaru, aby mogli lepiej radzić sobie z nowymi wyzwaniami w codziennym życiu osoby po udarze i skuteczniej ją wspierać.
Bardzo cenne jest utrzymywanie regularnego kontaktu rodziny i przyjaciół z osobą po udarze, aby nie czuła się zapomniana lub odizolowana. Nawet krótkie rozmowy telefoniczne, spotkania na kawę czy wspólne spacery mogą mieć ogromny wpływ na samopoczucie. W przypadku, gdy osoba po udarze ma trudności z poruszaniem się, technologia cyfrowa może okazać się doskonałą pomocą. Aplikacje do wideorozmów takie jak Zoom, Skype czy WhatsApp umożliwiają regularne spotkania „twarzą w twarz” bez względu na odległość.
Warto, by rodzina i przyjaciele zachęcali osobę po udarze do stopniowego powrotu do aktywności społecznych, takich jak spotkania towarzyskie, zajęcia rekreacyjne czy uczestnictwo w grupach wsparcia. Ważne jest jednak, aby odbywało się to w sposób delikatny i dostosowany do możliwości chorego, bez nadmiernej presji. Wspólne aktywności, np. spacery, gotowanie, oglądanie filmów czy granie w gry planszowe, mogą pomóc osobie po udarze poczuć się bardziej zaangażowaną w życie rodzinne i społeczne.
Izolacja społeczna po udarze to złożony problem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Jednak odpowiednie wsparcie ze strony rodziny oraz specjalistów może znacząco zmniejszyć poczucie osamotnienia i poprawić jakość życia osoby po udarze. Jednym z najważniejszych kroków w walce z izolacją społeczną jest także reintegracja osoby po udarze z jej otoczeniem i umożliwienie aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym. Motywujące i wspierający będzie powrót do wcześniejszych aktywności, takich jak praca zawodowa i życie towarzyskie.
Boden-Albala, B., Litwak, E., Elkind, M. S. V., Rundek, T., & Sacco, R. L. (2005). Social isolation and outcomes post stroke. Neurology, 64(11), 1888–1892. https://doi.org/10.1212/01.wnl.0000163510.79351.af.
Mikołajewska, E. (2011). Kierunki wsparcia opiekunów pacjentów po przebytym udarze mózgu w opiece domowej. Udar Mózgu. Problemy Interdyscyplinarne, 13(1–2), 12–17.
Rykała, J., & Kwolek, A. (2009). Wpływ wybranych czynników na jakość życia oraz stan funkcjonalny pacjentów po udarze mózgu. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, 4, 384–391.
Seniów, J., Krawczyk, M., & Członkowska, A. (2007). Rehabilitacja chorych po udarze mózgu. W A. Szczudlik, A. Członkowska, H. Kwieciński, & A. Słowik (Red.), Udar mózgu (s. 275–285).
mgr Karolina Osiwała – specjalista neuropsycholog kliniczny. Od 2016 roku pracuje w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji „Repty” w Tarnowskich Górach na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Prowadzi terapię neuropsychologiczną głównie z pacjentami po udarze, z chorobami neurodegeneracyjnymi i w stanie śpiączki. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS w Katowicach i Akademią Humanitas, prowadząc zajęcia dydaktyczne dotyczące neuropsychologii i psychologii zdrowia.
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
