Menu
Nauka języka obcego, gry na instrumencie, kurs szydełkowania czy malowania to tylko nieliczne przykłady nowych wyzwań czy doświadczeń. Oferta wydaje się niemal nieograniczona, zwłaszcza gdy mamy do dyspozycji Internet. Mimo to seniorzy rzadko z nich korzystają, najczęściej z lęku przed nieznanym, a także z powodu przyzwyczajeń i rutyny. Ważne jest, by pamiętać, że regularne doświadczanie nowych bodźców przynosi mnóstwo korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego – niezależnie od wieku.
Nasz mózg jest wygodnicki. Nie lubi zmian, za to kocha rutynę. Wybiera najbardziej oszczędne działania, trochę się przy tym rozleniwia i w pewnym sensie „usztywnia”. Dotyczy to i osób młodych, i starszych, ale jest szczególnie widoczne, gdy na przykład przestajemy pracować zawodowo, a dni zaczynają być do siebie podobne. Codzienne wykonywanie tych samych czynności może prowadzić do stagnacji, znudzenia i braku motywacji do działania. A to negatywnie wpływa na ogólne samopoczucie i jakość życia.
Mózg, który nie jest odpowiednio pobudzany, będzie naturalnie ograniczał swoją aktywność, może to przyczynić się do spadku sprawności poznawczej, osłabienia pamięci i zdolności myślenia. Czasem porównuje się mózg do mięśnia, który aby został sprawny jak najdłużej, potrzebuje regularnego treningu. Podejmowanie nowych wyzwań może być świetnym sposobem, ponieważ zmusza nasz mózg do pracy w nowych sposób i rozwija różne obszary funkcji poznawczych.
Mózg jest niezwykle elastycznym narządem, zdolnym do ciągłego przystosowywania się i rozwoju poprzez tworzenie nowych połączeń między neuronami. Proces ten, znany jako neuroplastyczność, umożliwia nam naukę i adaptację do nowych sytuacji. Kiedy uczymy się nowych umiejętności, nasz mózg reorganizuje swoją strukturę, wzmacniając istniejące połączenia i tworząc nowe ścieżki komunikacji. To z kolei sprawia, że stajemy się bardziej elastyczni umysłowo i lepiej przygotowani do radzenia sobie z różnorodnymi wyzwaniami.
Podczas nauki nowych umiejętności aktywujemy różne obszary mózgu. Pozwala to na rozwój możliwości poznawczych, takich jak m.in. pamięć, koncentracja uwagi, procesy związane z mową, myśleniem i planowaniem, których sprawność naturalnie spada wraz z wiekiem. Na przykład gdy uczymy się nowego języka, musimy zapamiętać słownictwo, reguły gramatyczne i zdania. Ten proces angażuje pamięć operacyjną, czyli umiejętność tymczasowego przechowywania informacji i manipulowania nimi, oraz pamięć długotrwałą, która umożliwia trwałe zapisanie informacji w mózgu. Takie regularne ćwiczenie pamięci może prowadzić do jej poprawy i zwiększenia zdolności do zapamiętywania i odzyskiwania informacji. Badania naukowe pokazują, że aktywność umysłowa, w tym nauka nowych umiejętności, może pomóc w utrzymaniu zdrowia mózgu i zapobieganiu otępieniu oraz spowolnieniu procesu starzenia się mózgu.
Co równie ważne, nauka nowych umiejętności uczy nas też adaptacji do zmieniających się sytuacji i problemów. Na przykład, gdy uczymy się nowego języka, musimy nauczyć się porozumiewać w zupełnie nowy sposób, co wymaga elastyczności umysłowej i otwartości na zmiany. Regularne narażanie się na nieznane doświadczenia podczas nauki nowych umiejętności sprawia, że stajemy się bardziej elastyczni umysłowo i lepiej przygotowani do radzenia sobie z różnorodnymi sytuacjami życiowymi.
Nie można też zapomnieć, że angażowanie się w nowe aktywności może przynieść wiele satysfakcji i poczucia spełnienia. Kiedy osiągamy postępy w nauce i realizujemy cele, które sobie wyznaczyliśmy, nasze poczucie własnej wartości i pewności siebie wzrasta. Dodatkowo często podnajmowane działania wymagają wyjścia z domu, spotkań z ludźmi oraz nawiązywania i utrzymywania relacji, co także korzystnie wpływa zarówno na stan naszego mózgu, jak i na samopoczucie.
Czym zatem zająć swój mózg, by utrzymać go w dobrej formie, przy okazji świetnie się bawić? Warto skorzystać z oferty zorganizowanych kursów językowych lub dotyczących konkretnych umiejętności, na przykład gry na instrumencie, tańca albo szydełkowania. Możesz też uczyć się na własną rękę lub zapisać się na zajęcia proponowane przez domy kultury, kluby seniora czy koła emerytów. Jeśli jednak z jakiegoś powodu nie chcesz angażować się w tak duże projekty, pamiętaj, że nowe wyzwania czekają wszędzie wokół nas. Może wypróbujesz nowy przepis kulinarny albo nauczysz się śpiewać nową kołysankę dla wnuka? Może przeczytasz książkę lub obejrzysz film innego rodzaju niż ten ulubiony (na przykład historyczny albo przygodowy)? Spróbuj zrobić coś inaczej niż zwykle, na przykład wybierz inną drogę do sklepu, zmień wystrój mieszkania albo dla odmiany umyj zęby drugą ręką.
Pamiętaj, że to, co wybierzesz, powinno sprawiać ci przyjemność i frajdę, nawet jeśli Twój mózg będzie początkowo zaskoczony zmianami. Nie daj mu się nudzić, a odwdzięczy się sprawnością i dobrym samopoczuciem. Nie pozwól, aby rutyna zdominowała codzienne życie. Odkrywaj, ucz się i ciesz się nowymi wyzwaniami.
Bogdan D., Christian G., Volker B., Gerhar S., Ulrich B., Arne M. 2004. Neuroplasticity: changes in grey matter induced by training. „Nature”, 427(6972): 311–312. DOI: https://doi.org/10.1038/427311a.
Hammond C. 2004. Impacts of lifelong learning upon emotional resilience, psychological and mental health: fieldwork evidence. „Oxford Review of Education”, 30(4): 551–568. DOI: http://dx.doi.org/10.1080/0305498042000303008.
Krueger K.R., Wilson R.S., Kamenetsky J.M., Barnes L.L., Bienias J.L., Bennett D.A. 2009. Social engagement and cognitive function in old age. „Experimental aging research”, 35(1): 45–60. DOI: https://doi.org/10.1080%2F03610730802545028.
mgr Karolina Osiwała – specjalista neuropsycholog kliniczny. Od 2016 roku pracuje w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji „Repty” w Tarnowskich Górach na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Prowadzi terapię neuropsychologiczną głównie z pacjentami po udarze, z chorobami neurodegeneracyjnymi i w stanie śpiączki. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS w Katowicach i Akademią Humanitas, prowadząc zajęcia dydaktyczne dotyczące neuropsychologii i psychologii zdrowia.
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
