Menu
Udar mózgu, tradycyjnie kojarzony z osobami starszymi, staje się coraz bardziej powszechny wśród młodych ludzi – to alarmujący trend na całym świecie. Chociaż ryzyko udaru rośnie z wiekiem, na oddziałach udarowych i rehabilitacyjnych można spotkać już 20-latków. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wskazują, że około 10–15% wszystkich udarów występuje obecnie u osób w wieku produkcyjnym. Także polskie statystyki potwierdzają tę tendencję: według raportu opublikowanego w 2023 r. przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost liczby przypadków udarów u osób młodych.
Oczywiste jest, że młodsze osoby po udarze stoją przed wyzwaniami, które najczęściej różnią się od tych, z jakimi borykają się starsi. Jednym z takich wyzwań dla większości młodych pacjentów jest konieczność powrotu do pracy zawodowej. Należy pamiętać, że taki powrót to złożony proces, który wykracza daleko poza kwestie fizycznej rehabilitacji. Obejmuje on bowiem również przygotowanie psychiczne, dostosowanie do nowych realiów oraz zarządzanie własnymi emocjami i oczekiwaniami. Udar często prowadzi do zmian w funkcjonowaniu poznawczym i fizycznym, dlatego powrót do pracy wymaga świadomego podejścia, cierpliwości oraz wsparcia otoczenia.
Pierwszym krokiem w procesie przygotowania psychicznego jest uznanie, że udar mógł wprowadzić trwałe zmiany w sposobie funkcjonowania organizmu. Zrozumienie i zaakceptowanie, że powrót do pełnej sprawności – zawodowej i osobistej – może wymagać czasu, jest kluczowe. Istotne jest, by nie porównywać swoich obecnych możliwości z tymi sprzed udaru. Zamiast tego należy wyznaczać sobie realistyczne cele, które uwzględniają nowe okoliczności. Ponowne zdefiniowanie własnych ambicji względem pracy zawodowej pomoże uniknąć frustracji i nadmiernej presji.
Praca w pełnym wymiarze godzin może na początku okazać się zbyt wyczerpująca, dlatego wielu specjalistów zaleca stopniowe zwiększanie obciążeń zawodowych. Krótszy dzień pracy, mniejsza liczba zadań lub ograniczona odpowiedzialność umożliwiają przystosowanie się do nowych warunków. Takie podejście pozwala nie tylko zredukować stres, lecz także daje możliwość monitorowania postępów w powrocie do pełnej sprawności. Bardzo ważne jest komunikowanie pracodawcy potrzeb, tak by mógł on zapewnić odpowiednie warunki pracy.
Psychiczne przygotowanie do powrotu do pracy opiera się w dużej mierze na odbudowaniu poczucia własnej wartości i pewności siebie. Udar może wywoływać lęki, zwątpienie we własne umiejętności oraz obawy przed tym, jak będzie wyglądała nasza przyszłość zawodowa. Zrozumienie, że powrót do pełnej wydajności to proces, który wymaga czasu, a każdy mały sukces jest krokiem naprzód, może znacząco pomóc w radzeniu sobie z tymi emocjami. Ważne jest, by patrzeć na powrót do pracy nie jako na nagłe wyzwanie, któremu trzeba sprostać, ale jako na drogę, na której każdy postęp jest istotny.
Nieocenionym elementem tego procesu jest wsparcie terapeutyczne. Regularne sesje z psychologiem lub terapeutą mogą pomóc w przepracowaniu emocji i uczuć związanych z powrotem do pracy – lęku, zestresowania czy frustracji. Profesjonalna pomoc umożliwia również rozwijanie strategii radzenia sobie z nowymi wyzwaniami i pozwala znacząco zmniejszyć psychiczne obciążenie. Ważne jest, by nie bać się szukać pomocy w najbliższym otoczeniu – rodzina, przyjaciele i współpracownicy mogą zapewnić nieocenione emocjonalne wsparcie.
Powrót do pracy może być stresujący, zwłaszcza gdy dochodzi do napięcia między oczekiwaniami a aktualnymi możliwościami. Umiejętne zarządzanie stresem okazuje się tu zatem konieczne. W utrzymaniu równowagi psychicznej i unikaniu nadmiernego obciążenia mogą pomóc techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe czy joga. Równie ważne są regularne przerwy w pracy, dbanie o zdrową dietę oraz odpowiednia ilość snu, które będą wspomagały regenerację całego organizmu oraz zapobiegały przemęczeniu.
Udar często prowadzi do pogorszenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć, koncentracja czy zdolność przetwarzania informacji. Warto przed powrotem do pracy korzystać z rehabilitacji neuropsychologicznej, której celem jest odbudowa tych zdolności. Wsparciem w powrocie do pełnej sprawności umysłowej mogą być regularne ćwiczenia umysłowe, korzystanie z aplikacji wspomagających pracę mózgu czy rozwiązywanie łamigłówek. Zdolność efektywnego myślenia i koncentracji ma podstawowe znaczenie w pracy zawodowej, dlatego warto poświęcić jej szczególną uwagę.
Przykładowe ćwiczenia znajdziesz tutaj.
Przed powrotem do pracy warto porozmawiać z pracodawcą na temat możliwych modyfikacji warunków zatrudnienia. Elastyczny czas pracy, zmiana zakresu obowiązków, praca zdalna lub wsparcie technologiczne mogą znacząco ułatwić proces adaptacji. Otwartość pracodawcy na potrzeby pracownika po udarze oraz gotowość do wprowadzenia ewentualnych dostosowań zmniejszą presję związaną z powrotem i ułatwią ponowną integrację w miejscu pracy.
Ważnym elementem przygotowania psychicznego jest wyznaczanie realistycznych celów, które odzwierciedlają nasze aktualne możliwości fizyczne i psychiczne. Istotne jest, aby nie oczekiwać, że od razu powróci się do pełnej wydajności, takiej jak przed udarem. Stopniowe zwiększanie wymagań wobec siebie i swoich możliwości pozwala na monitorowanie postępów bez nadmiernej presji.
Czasami wcześniejsze stanowisko pracy może okazać się zbyt wymagające lub niespełniające nowych potrzeb zdrowotnych osoby, która przeszła udar. W takiej sytuacji warto rozważyć możliwość przebranżowienia lub poszukiwania pracy, która lepiej odpowiada nowym możliwościom fizycznym i psychicznym. Adaptacja do nowej rzeczywistości nie jest oznaką porażki, ale przejawem elastyczności i gotowości do zmiany, która może przynieść satysfakcję i spełnienie zawodowe.
Ostatnim, ale niezwykle istotnym elementem powrotu do pracy po udarze jest cierpliwość wobec siebie i własnych możliwości. Proces powrotu do pełni zdrowia i sprawności może być długotrwały i pełen wyzwań, dlatego ważne jest, aby nie wywierać na sobie nadmiernej presji. W drodze do odzyskania sprawności zawodowej pomocne, a nawet konieczne są wyrozumiałość, akceptacja trudności oraz gotowość do uczenia się na błędach. Każdy krok naprzód, choćby najmniejszy, ma ogromne znaczenie i warto go doceniać.
Powrót do pracy po udarze to skomplikowany proces, który wymaga zarówno fizycznego, jak i psychicznego przygotowania. Powinien obejmować akceptację nowych realiów, stopniowe zwiększanie wymagań wobec siebie, a także wsparcie terapeutyczne i społeczne. Oczywiście u każdej osoby, która przeszłą udar, będzie przebiegał w inny, indywidualny sposób, toteż konieczne jest dopasowanie działań do jej potrzeb i predyspozycji.
Gumułka, A. (2023). Udar niedokrwienny – chorują coraz młodsi. https://www.cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/udar-niedokrwienny-choruja-coraz-mlodsi [5.10.2024].
Gurková, E., Štureková, L., Mandysová, P., & Šaňák, D. (2023). Factors affecting the quality of life after ischemic stroke in young adults: a scoping review. Health Qual Life Outcomes, 21, 4. https://doi.org/10.1186/s12955-023-02090-5.
Teasell, R., Foley, N., Salter, K., Bhogal, S., Jutai, J., & Speechley, M. (2009). Evidence-based review of stroke rehabilitation: executive summary. Topics in stroke rehabilitation, 16(6), 463–488. https://doi.org/10.1310/tsr1606-463.
Wang, Y. C., Kapellusch, J., & Garg, A. (2014). Important factors influencing the return to work after stroke. Work, 47(4), 553–559.
Vollertsen, J., Björk, M., Norlin, A. K., & Ekbladh, E. (2023). The impact of post-stroke fatigue on work and other everyday life activities for the working age population–a registry-based cohort study. Annals of Medicine, 55(2), 2269961. https://doi.org/10.1080/07853890.2023.2269961
mgr Karolina Osiwała – specjalista neuropsycholog kliniczny. Od 2016 roku pracuje w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji „Repty” w Tarnowskich Górach na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Prowadzi terapię neuropsychologiczną głównie z pacjentami po udarze, z chorobami neurodegeneracyjnymi i w stanie śpiączki. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS w Katowicach i Akademią Humanitas, prowadząc zajęcia dydaktyczne dotyczące neuropsychologii i psychologii zdrowia.
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
